Bernart Etxepare eta Linguae Vasconum Primitiaeren eskema

Ahozko aurkezpen bat egiteko eskema hau oso erabilgarria da.

Jaio = Sarasketa, Nafarroa Beherea, 1480 inguruan

Heriotza = leku ezezaguna, 1560 inguruan

Euskarazko lehen liburu inprimatuaren idazlea izan zen.

Apaiza, (mosen trataera).

Bizitza

Bizitza gehiena Garazin,

Eiheralarreko erretore eta Donibane Garaziko bikario izan

1512tik aurrerako gerrak eta istiluak bizi

1516an, Henrike II.a Nafarroakoak, Fernando II.a Aragoikoaren kontra, Donibane setiatu zuenean Etxepare han zegoen

Poema, Preso egon zen Bearnon Nafarroako erregearen mende.

Atxilotzearen arrazoiak ez daude argi: batzuek, gatazkan Gaztelako erregearen alde. Beste batzuek, arrazoi politikoak baino, moralak

Etxeparek ozenki aldarrikatu bere errugabetasuna

Gero, poema liburua idatzi zuenean, argitaratu zioten. Sasoi hartarako ez zen gutxi, euskarazko lehenbizikoa zela kontuan.

LINGUAE VASCONUM PRIMITIAE

Bordelen plazaratu zen1545ean

Tituluan, hitzaurrean eta amaierako poemetan agerian Etxeparek lehen euskal idazlea dela.

«Euskararen hastapenak»

Oihenarten esanetan, bigarren argitarapen bat ere izan

Testuak 31 lerroko hitzaurrea

Kantuak ere, 15 (8/7) silabetako bertsokoak, behenafarreraz idatziak, euskalki hori herri xeheak erabiltzen zuen bezalaxe baliatuta.

Lau multzotan bilduta, gaiaren arabera: erlijiozko 2, amodiozko 10, autobiografiarako eta askatasuna goratzeko 1, eta euskara goresteko 2.

Askatasuna goraipatzen duen poema autobiografikoan, kontatzen du Bearnon, Nafarroako erregeari traizio egin izanaren salaketa faltsua jarri ziotelako.

Liburuak ez zabalkunde handia, ale bakarra heldu, Parisko Liburutegi Nazionalean gordeta

Metrikak latinezko Erdi Aroko poesian ditu erroak.

Hamabost kantuetatik lau izan ezik, guztiak zesurak erdibitutako zortzi eta zazpi silabako bi hemistikioz osatuak.

Amaierako kontrapasaren hasierak honela dio:

Heuscara ialgui adi campora

Garacico herria

Benedica dadila

Heuscarari eman dio

Behar duyen thornuya.

Heuscara

Ialgui adi plaçara

Berce gendec vste çuten

Ecin scriba çayteyen

Testu honen eredu bat: http://euskaraetaliteratura.blogspot.com.es/2011/01/linguae-vasconum-primitiae-ikusgai.html